آشنایی با انواع اسکنر و نحوه سرویس و نگهداری آنها

اسکنر (scanner)

اسکنر وسیله ای که تصاویر، متون و یا دست نوشته ها را  با استفاده از تابش نور، اسکن و آنها را به تصاویر دیجیتالی تبدیل می‌کند.

اسکنر یک وسیله جانبی کامپیوتر است که به عنوان ورودی عمل می‌کند اطلاعات اسکن شده را به صورت اطلاعات دیجیتالی به کامپیتور تحویل  می‌دهد.

اسکنر ها به دلیل کابرد های وسیع از تنوع و گستردگی بسیار زیادی برخوردارند در این قسمت به تشریح اسکنر های رومیزی می‌پردازیم

اسکنر های رومیزی

اسکنر های تخت یا مسطح (flatbed scanner) رایج ترین اسکنر های صفحه تخت یا مسطح هستند که این اسکنر ها از یک صفحه شیشه ای بزرگ تشکیل شده اند که سند مورد نظر روی آن قرار می‌گیرد و قطعه اسکن کننده از زیر آن عبور می‌کند و هنگام عبور با تابش نور بر سطح سند و دریافت بازتاب نور اطلاعات به صورت تصویر به کامپيوتر ارسال می‌کند.

اندازه شیشه اسکنر به نوع کاربرد اسکنر بستگی دارد معمولا برای مصارف خانگی در اندازه A4 برای مصارف اداری در اندازه A3 است. مزیت این اسکنر امکان اسکن کردن صفحه های کتاب وسیله بدون نیاز به ورقه ورقه کردن آن است.

اسکنر کاغذ کش خودکار ( sheetfed scanner)

این مدل ها دارای کاغذ کش اتوماتیک (auto document feeder) هستند.

در این نوع اسکنر کاغذ با گذاشتن از مقابل آلمان اسکن کننده (change coupled device – ccd) اسکن می‌شود، نمونه از این اسکنر در  شکل می‌بیند

در این مدل می‌توانید با یک بار فرمان ،تعداد زیادی برگه را در مدت زمان کوتاه اسکن کرد.

ظرفیت کاغذ کش اتوماتیک در دستگاه‌ های مختلف متفاوت است ، بین ۱۰ تا ۱۰۰ برگ متغیر است، در این نوع اسکن با دادن فرمان اسکن ،کاغذ های یکی پس از دیگری کشیده می‌شوند و در مقابل آلمان اسکن کننده عبور می‌کنند و پس از اسکن، از دستگاه خارج می‌شوند این مدل اسکنر می‌تواند قابلیت اسکن دو طرفه کاغذ را به صورت خودکار داشته باشد

اسکنر های جیبی :(handheld)نمونه دیگری از اسکنر ها که امروزه بازار مناسبی دارند اسکنر های جیبی است

فناوری اسکنر

اسکنر ها با توجه به نوع فناوری به کار رفته در آنها از نظر چگونگی عملیات اسکن نیز دسته بندی می‌شوند این فرایند عبارت اند از :

•  فناوری تماسی CIS( حسگر تماس با تصویر) Sensor Image Contact
•  فناوری دوربینی CCD( وسیله کوپلژ با القاء متغیر) Device Change Coupled سامانه های تصویربرداری اکثر اسکنرهای حرفه ای موجود در بازار همگی از نوع CCD هستند، این سامانه بهترین و گرانترین سامانه تصویربرداری در کلیه اسکنرها است. ولی برخی از سازندگان برای پایین آوردن قیمت و کم کردن ضخامت اسکنر، از سامانه تصویربرداری (Sensor Image Contact (CIS استفاده می کنند، کیفیت و صحت این سامانه از سامانه تصویربرداری CCD پایینتر بوده و موجب کاهش کیفیت تصویر خروجی اسکنر می شود.

فناوری اسکن (Contact Imaging Sensor) CIS

در فناوری اسکن CIS ،به جای استفاده از لنزهای دوربینی برای تبدیل سند به عکس (یا همان عمل اسکن) از لنزهای فیبرنوری استفاده میشود،

در این فناوری دوربینی به کار نمی رود و حسگرها به وسیله نرم افزار کنترل می شوند لذا هزینه نگهداری بسیار کمتری دارند. از معایب آن عدم پوشش دهی عمق کاری و نداشتن قدرت اسکن برای تمام جزئیات و خصوصیات رنگها است.

عملکرد CIS

منبع نور یا لامپ ، که نور را به سند می تاباند. در برخی انواع CIS ،از تعدادی LED که کنار هم قرار گرفته اند به عنوان منبع نور استفاده می شود.
درمدلهای قدیمی یک آینه در امتداد CIS با زاویه مناسب تعبیه شده بود تا نور منعکس شده از سند را به لنز منتقل کند.

لنز که در CIS به صورت سلولهای ریز به هم پیوسته کنار هم قرار گرفته است.
چیپ CCD یا آی سی پردازشگر تصویر که به کمک سنسور اطلاعات را دریافت کرده و به صورت اطلاعات دیجیتالی به برد اصلی دستگاه منتقل میکند.

مزایای فناوری CIS

• ارزان بودن
• هزینه سرویس و نگهداری كم
• حجم کم
• عدم احتمال خدشه دار شدن سطح لنز

معایب فناوری CIS

• پوشش دهی ضعیف عمق
• نسبت سیگنال به نویز (SNR )ضعیف به علت استفاده از منبع نور LED

فناوری اسکن (Charged Coupled Device) CCD

CCD دقیقا همان سنسور تصویر (image sensor) است که در دوربینهای دیجیتال استفاده می شود.

در این فناوری از لنز برای انتقال عکس به سنسورهای تصویری استفاده می شود. این روش برای اسکن با رزولوشن (کیفیت) و جزئیات بسیار بالای اسناد رنگی بسیار مناسب است.

کیفیت بسیار بالا در اسکن جزئیات تصوير، فناوری اسکن CCD را به بهترین انتخاب برای کارهای گرافیکی و مهندسی تبدیل کرده است.

مزایای اسکنرهای CCD

پوشش بسیار حرفهای عمق اسناد:

• نقشه هایی که چندین تا خورده اند تا بایگانی شوند، پس از باز شدن، اثر تا خوردگی روی آنها وجود دارد. اسکنرهای CCD چون می توانند عمق وسیعی از سند را اسکن کنند، این امکان را به وجود می آورند که به وسیله کامپیوتر و با استفاده از نرم افزارهای مرتبط، اثرات تاخوردگی را حذف کرده و نقشه اسکن شده را بهینه کنند.

• نسبت سیگنال به نویز (SNR ) بالا به خاطر لامپ فلورسنتی که منبع نور است.
• به دلیل استفاده از لنزهای حرفهای، به وجود عمق در کار حساس نیست و عمق را به بهترین شکل ممکن اسکن می کند.
• توانایی اسکن اسناد ضخیم

معایب اسکنرهای CCD نسبت به CIS

• فناوری پیچیده تر
• هزینه نگهداری نسبتا بالا
• جاگیرتر

اجزاء تشکیل دهنده CCD

اجزای يک اسکنر مسطح با فناوری CCD که در تصویر بالا نشان داده شده است. اين اجزاء شامل CCD ، آینه ها، هد اسکن، صفحه شیشهای، لامپ، فیلترها، لنز، موتور Stepper ،تثبیت کننده (Stabilizer ) و تسمه است.

چگونگی فرآیند اسکن در اسکنر ها 

سند مورد نظر را بر روی سطح شيشه ای قرار دهید و در اسکنر را بر روی ِ آن بگذارید. درون در اغلب اسکنرها یک صفحه سفید (Plate Shading ) قرار دارد که موجب بازتابش نور می شود. تمیز بودن این سطح در کیفیت اسکن نقش مهمی دارد. ضمنا از لامپ به منظور روشن نمودن سطح سند استفاده می شود.

در اسکنر های قدیمی از لامپ فلورسنت و در اسکنر های جدید از لامپ های زنون و یا لامپ های کاتدی فلورسنت استفاده می‌شود

هد اسکن توسط يک تسمه (Belt Timing ) که به يک Stepper موتور متصل است به آرامی در طول سند مورد نظر، حرکت می کند.

هد اسکن به يک ميله »تثبیتکننده« (Stabilizer ) اتصال دارد. وجود اتصال اطمينان به وجود می آورد که در زمان اسکن، هد تکان نخورد

تصوير موجود بر روی سند توسط يک آينه زاويه دار به آينه ديگر منعکس می شود. در برخی اسکنرها از دو آينه و در برخی ديگر از سه آينه استفاده شده است. آينه ها به صورت زاویه دار قرار می گیرند تا امکان تمرکز بر روی تصاویر فراهم شود.

آخرين آينه، تصوير را بر روی لنز منعکس می کند. لنز از طريق يک فيلتر تصویر را بر روی CCD می نشاند، سازماندهی فيلتر و لنزها، بستگی به نوع اسکنر دارد.

مدلهای مختلف اسکنر دارای دقت وضوح تصوير و شفافيت متفاوتی هستند. اکثر اسکنرهای مسطح دارای حداقل وضوح تصوير 300dpi*300dpi می باشند که حداقل استاندارد لازم برای اسکنرها به حساب میآید. dpi مخفف کلمات inch per Dot و به معنی تعداد نقاط در یک اینچ مربع است. یک اینچ مربع برابر با 54/2×54/2 سانتیمتر مربع است. dpi در اسکنرها با تعداد سنسورهای موجود در هر سطر و هر ستون از CCD اندازه گیری می شود.

ویژگی های مهم برای انتخاب اسکنر

انتخاب یک اسكنر براي اسکن کردن اسناد موجود و اسنادي كه در آينده اضافه مي شوند براساس ویژگیهای زیر مشخص می شود.

اندازه اسناد (Size Paper) چنانچه بيش از 5% اسناد A3 باشند بهتراست اسكنر A3 انتخاب شود.

يك رو و دو رو بودن سند (Duplex OR Simplex) اگر بيش از 5 %اسناد دو رو هستند، اسكنر دو رو انتخاب شود.

تعداد اسکن روزانه : قابلیت اسکن روزانه اسناد مبنای محاسبه عمر مفید دستگاه محسوب می شود و یکی از عوامل انتخاب اسکنر مناسب است.

نیاز به سیستم تغذیه خودکار یا سیستم اسکن مسطح (ADF Scanner Or Flatbed ) چنانچه اسناد مورد اسكن ما هميشه از یک برگ بیشتر است، توصيه ميشود اسکنر دارای ADF را خریداری كنيد.

دارا بودن سيستم پردازش تصويري (Image Processing )دارا بودن سیستمهای پردازش تصویر مانند VRS یا Perfect Page که همزمان با اسکن اسناد، کیفیت تصاویر را بهبود می بخشند و نیاز به پردازشهای بعدی را ندارند.

میزان رزولوشن یا کیفیت اسکن (Resolution) در صورتی که کیفیت اسناد در اولویت باشد از روی مشخصات دستگاه ها می توان دستگاهی که قابلیت اسکن با کیفیت بالاتر را دارد، انتخاب کرد.

سرویس و نگهداری اسکنر

دستگاه های اسکنر مانند پرینترها، مواد مصرفی ندارند اما قطعاتی دارند که پس از اسکن تعداد مشخصی از اسناد فرسوده می شوند و باید تعویض شوند که به آنها، قطعات مصرفی می گویند.

قطعات مصرفی در دستگاه اسکنر عبارتنداز :

غلتک کشنده کاغذ (Roller Up Pick)

یکی از علائم فرسودگی Roller Up Pick یا Feed Paper نکشیدن کاغذ یا دو یا چند تایی کشیدن کاغذ است.

پس از کار زیاد سطح این غلتکها جرم می گیرد و برای بر طرف کردن این مشکل با یک دستمال نمدار سطح غلتک را پاک می کنیم. در صورتی که سطح غلتک سائیده شده باشد و قدرت ایجاد اصطکاک لازم برای کشش کاغذ را نداشته باشد، باید تعویض شود.

جداکننده کاغذ (Separation Pad) که به مرور زمان در پی تماس دائم با کاغذ خورده شده و مستهلک می شوند.

کاغذ برای کشیده شدن به داخل اسکنرهای دارای ADF ،از بین غلتک و جدا کنندۀ کاغذ یا Separation Pad کشیده می شود. جدا کننده کاغذ موجب کشیده نشدن همزمان دو یا چند کاغذ می شود. در صورت استهالک و خورده شدن سطح آن، باید تعویض گردد.