طراحی و راه اندازی اتاق سرور
طراحی و راه اندازی اتاق سرور
راه اندازی اتاق سرور
اتاق سرور و دیتا سنتر محل نگهداری اطلاعات حیاتی هر سازمان و شرکت و مجموعه ای می باشد.
عدم راه اندازی اتاق سرور و دیتا سنتر به شکل صحیح برابر با از دست رفتن اطلاعات است که برای ما بسیار پر هزینه و گاهی غیر قابل جبران است.
این اتاق ممکن است در حال ارایه سرویس های گوناگون به خارج مجموعه نیز باشد.
بدین معنی که در صورتی که در اجرای اتاق سرور دقت کافی به عمل نیاوریم منجر به ضرر مالی و اتلاف زمان کاربران و کارمندان ما می گردد.
بنابراین در ساخت اتاق سرور و دیتا سنتر می بایست دقت کافی داشته باشیم و استاندارد های تدوین شده را به شکل مطلوب به اجرا در بیاوریم
اجرای اتاق سرور
اجرای اتاق سرور شامل مراحلی است که قدم به قدم با رعایت استاندارد های تدوین شده انجام می شود.
عدم رعایت استاندارد اتاق سرور و بی توجهی به نکات سبب عدم کار کرد صحیح اتاق می گردد.
بنابراین در اجرای اتاق سرور از نیروهای کارآمد و با تجربه استفاده می کنیم.
اجرای اتاق سرور شامل بخش های گوناگون است.
- طراحی اتاق سرور
- عملیات ساختمانی یا ساخت اتاق سرور
- پیاده سازی سیستم برق و تاسیسات
- نصب سیستم های کنترلی و امنیتی
- کابل کشی ساخت یافته
- نصب تجهیزات اتاق سرور
- پیاده سازی سیستم های نرم افزاری
طراحی اتاق سرور
طراحی اتاق سرور گام اول و مهمترین بخش راه اندازی اتاق سرور و دیتا سنتر می باشد.
اجرای تمامی عملیات بعدی از روی این طراحی و نقشه ها انجام می شود.
در صورتی که در این بخش از اجرای اتاق سرور دقت کافی انجام ندهیم پس از تکمیل پروژه هزینه آن را باید پرداخت کنیم.
ایجاد تغییرات هم برای ما پر هزینه هست و هم شاید نشدنی.
ابتدا نیازهایمان را برای راه اندازی اتاق سرور بررسی می کنیم.
در اتاق سرور چه اتفاقی قرار است بیفتد. چه سرویس هایی در این اتاق قرار است راه اندازی شود.
چه اطلاعاتی در این اتاق قرار دارد و حجم آن چقدر است.
ارتباطات بین تجهیزات و سرور ها با بیرون از مجموعه به چه شکل است.
کاربران ما درون و بیرون مجموعه چه افرادی هستند. اهمیت اطلاعات برای ما چقدر است.
نکته دیگر گسترش آتی این اتاق است. در 5 یا 10 سال آینده چه تغییراتی ممکن است در این اتاق اتفاق بیفتد.
در طراحی احتمال گسترش آتی اتاق سرور را نیز لحاظ می کنیم.
سپس با اطلاعاتی که در دست داریم تجهیزات مورد نیاز را انتخاب می کنیم.
در انتخاب تجهیزات با کیفیت بودن برند را در اجرای اتاق سرور نظر قرار می دهیم.
انتخاب تجهیزات می بایست تلفیقی از بودجه و کارآیی باشد.
واضح است در راه اندازی اتاق سرور انتخاب تجهیزات که نیازهای ما را تامین نکند مشکل ساز خواهد بود.
درصدی دست بالا گرفتن ضروری است اما انتخاب دستگاهی که تنها درصدی از کارآیی آن استفاده می شود فقط هزینه اضافی به ما تحمیل می کند.
با توجه به تجهیزات محاسبه شده برای راه اندازی اتاق سرور فضای مورد نیاز به دست می آید.
چند رک داریم و چقدر فضا نیاز است. به جز رک چه تجهیزاتی داریم.
از روی اطلاعات به دست آمده ابعاد اتاق سرور را محاسبه می کنیم.
اکنون مکان مناسبی را برای اجرای اتاق سرور پیدا می کنیم و طراحی داخلی را برای چینش تجهیزات انجام می دهیم.
پیدا کردن مکان مناسب برای اتاق سرور و دیتا سنتر
خوب طراحی را بطور کامل انجام دادیم و نیاز های ما بطور کامل مشخص شد.
حالا باید محل اتاق سرور و دیتا ستر را انتخاب کنیم. ابتدا نگاه می کنیم ببینیم در چه سطحی مشغول هستیم.
دیتا سنتر است یا اتاق سرور و اهمیت موضوع برای ما چقدر است.
در ساخت دیتا سنتر های بزرگ شرایط کمی متفاوت است.
در انتخاب محل دیتا سنتر و اتاق سرور استاندارد TIA942 و BICSI الزاماتی را برای ما تعیین کرده اند که می بایست جدی گرفته شوند.
ممکن است در مورد اجرای اتاق سرور شرایط به شکلی باشد که حق انتخاب محدود باشد و یا امکان ساخت محل جدیدی نباشد.
در این صورت مکانی را انتخاب می کنیم که نزدیک ترین شرایط را به استاندارد ها داشته باشد.
ساخت اتاق سرور هزینه بر است و جابجایی آن زمان و هزینه بر دوش سازمان ما می گذارد.
ساخت اتاق سرور
باید ببینیم قرار است ساختمان جدیدی بسازیم یا اتاقی را در اختیار ما قرار می دهند.
در صورت ساخت اتاق از ابتدا محاسبات فضای مورد نیاز را انجام داده و موارد ذکر شده در انتخاب مکان اتاق سرور را لحاظ می کنیم.
در صورتی که اتاقی در اختیار ما قرار گیرد باید ببینیم شرایط لازم را برای این اتاق دارد یا خیر.
پس از تکمیل ساختمان یا در اختیار داشتن اتاق آماده عملیات ساختمانی داخلی و ساخت اتاق سرور را شروع می کنیم.
در صورت وجود لوازم چوبی مانند کف پارکت یا کمد و موارد مشابه آنها را جمع آوری می کنیم.
در صورت عبور لوله آب از بالا یا دیوار های اتاق آن را مسدود می کنیم. سیم های برق را جمع آوری می کنیم.
پس از آماده سازی اولیه اتاق ، مراحل ساخت اتاق سرور شروع می شود.
انتخاب و نصب درب اتاق سرور:
درب اتاق سرور ، ورودی اتاق است. ممکن است اتاق دارای دو یا چند درب باشد.
درب اتاق سرور را مقاوم در برابر حریق و سرقت در نظر می گیرند. کنترل این درب از طریق سیستم کنترل تردد انجام می شود.
درب بایست به راحتی باز و بسته گردد. این امر به کیفیت ساخت درب و نحوه نصب آن دارد.
از یراق آلات مناسب استفاده می کنیم تا از قفل شدن ناخواسته درب جلوگیری گردد.
دیوار اتاق سرور:
دیوار اتاق سرور شامل دیوار اصلی و کاذب در ساخت اتاق سرور است.
ابتدا دیوار اصلی را مطابق نیاز اصلاح می کنیم.
در صورت وجود منافذ و پنجره بطور کامل پر می شود.
اگر نیاز باشد آهن کشی و تقویت دیوار ها صورت می گیرد.
می توانیم از لایه ضد آتش و سیمان بر روی آن استفاده کنیم.
پس از نصب لوله و کابل کشی های لازم روی آن پشم سنگ و دیوار کاذب اتاق سرور نصب می شود.
کف اتاق سرور:
کف اتاق نیز در صورت وجود منافذ پر می شود. برای خروج الکتریسیته ساکن از اتاق و پر کردن منافذ از کفپوش اپوکسی استفاده می شود.
این کفپوش وظیفه خروج الکتریسیته ساکن از اتاق و پر کردن منافذ کف را دارد.
سپس روی آن کف کاذب اتاق سرور و دیتا سنتر اجرا می گردد.
کف کاذب باید دارای قدرت تحمل وزن بالا و آنتی استاتیک باشد.
سقف اتاق سرور:
برای پوشش کابل ها و جلوگیری از آسیب رسیدن به ادوات روی سقف اصلی از سقف کاذب اتاق سرور استفاده می کنیم.
سقف کاذب را از نوعی انتخاب می کنیم که در مقابل حریق و رطوبت مقاوم باشد.
چاه ارت:
اتاق سرور نیاز به چاه ارت مجزا دارد. این چاه می بایست زیر 2 اهم باشد.
به همین منظور چاه ارت استاندارد برای آن حفر می کنیم.
برق و تاسیسات اتاق سرور
عملیات ساختمانی راه اندازی اتاق سرور انجام شد و اکنون باید سیستم های برقی و تاسیساتی را در آن اجرا کنیم.
ممکن است قسمتی از این کار همزمان با عملیات ساختمانی ساخت اتاق سرور باشد.
این قسمت دارای اهمیت بالایی می باشد و عدم کارکرد صحیح آن سبب آسیب جدی به تجهیزات می شود.
طراحی و نصب تابلو برق:
بر اساس نیاز های اتاق سرور تابلو برق طراحی و ساخته می شود.
این تابلو کنترل تمامی ادوات برقی را بر عهده دارد لذا باید در ساخت و نصب آن استاندارد های لازم صورت بگیرد.
کابل کشی برق:
کابل برق را پس از محاسبات لازم و انتخاب کابل مناسب از مسیر جدا از شبکه از روی سینی کابل و لدر و با رعایت فاصله استاندارد انجام می دهیم.
در اجرای اتاق سرور از کابل های برق استاندارد و با قطر مناسب استفاده می کنیم.
کابل کشی ساخت یافته اتاق سرور:
کابل کشی ساخت یافته اتاق سرور را بر اساس طرح تهیه شده انجام می دهیم.
رعایت موازین و استانداردها در کابل کشی شبکه اتاق سرور بسیار مهم است.
عدم دقت مساوی با افت سرعت و قطعی خواهد بود.
UPS:
از UPS مناسب برای این اتاق استفاده می کنیم.
انتخاب UPS را باید درست انجام بدیم در غیر اینصورت عملکرد صحیحی را نباید توقع داشته باشیم.
ژنراتور:
برای تامین برق مجموعه در صورت رفتن برق شهری از ژنراتور استفاده می کنیم.
انتخاب ژنراتور مناسب در اجرای اتاق سرور بر اساس محاسبات برق مصرفی انجام می پذیرد.
سیستم روشنایی:
برای راه اندازی اتاق سرور تایل های SMD با توجه به مصرف پایین و عدم تولید حرارت گزینه مناسبی برای اتاق سرور است.
انتخاب پنل با روشنایی مناسب بر اساس فرمول و محاسبات انجام می پذیرد.
سیستم کولینگ اتاق سرور:
اتاق سرور را باید سرد نگهداریم.
طراحی و انتخاب سیستم سرمایش اتاق سرور برای ساخت اتاق سرور بسیار مهم است.
گرمای تولید شده توسط تجهیزات سبب بروز مشکل برای آنها و حتی آتش سوزی می شود.
سیستم ارتینگ اتاق سرور:
سیستم ارت اتاق سرور بسیار مهم است.
اتصالی و یا جریان های الکتریکی ناخواسته سبب آسیب رسیدن به تجهیزات و افراد می گردد.
برای انتقال ولتاژ الکتریکی ناخواسته و الکتریسیته ساکن، سیستم ارتینگ اتاق سرور و باندینگ و شینه کشی مسی کف اتاق انجام می شود.
سپس کل مجموعه به چاه ارت متصل می گردد.
کنترل و ایمنی اتاق سرور
اعلام و اطفاء حریق:
آتش سوزی در اتاق سرور سبب از بین رفتن تجهیزات و اطلاعات ما می شود.
در ساخت اتاق سرور طراحی سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور را بر مبنای ابعاد اتاق و پارامترهای دیگر انجام داده و پیاده سازی می کنیم.
کنترل تردد: هر کسی مجاز به ورود به اتاق سرور نیست.
با کمک سیستم کنترل تردد اتاق سرور افراد احراز هویت شده و همچنین ورود و خروج افراد را ثبت می کنیم.
سیستم کنترل بر اساس مشخصات بیومتریک گزینه مناسبی می باشد.
دوربین مدار بسته:
دوربین مدار بسته تصاویر افراد حاضر در اتاق و اتفاقات افتاده را برای ما ثبت می نماید.
سیستم مانیتورینگ اتاق سرور:
سیستم مانیتورینگ اتاق سرور با توجه به حساسیت آن نصب می شود.
این اتاق می بایست تحت نظارت قرار داشته
و در صورت بروز مشکلات برقی، سرمایش، نشتی آب، بالا رفتن دما و رطوبت و موارد دیگر با روش های گوناگون اعلام هشدار نماید.
ملزومات اتاق سرور
اتاق ما آماده و تکمیل شد.
اکنون نوبت نصب ملزومات اتاق سرور است.
قبل از نصب تجهیزات در راه اندازی اتاق سرور طرحی برای آن می کشیم. دسترسی آسان به تجهیزات را مد نظر قرار می دهیم.
نظم و زیبایی رک ها را هم لحاظ می کنیم.
سپس رک ها را در محل خود ثابت کرده و شروع به چینش تجهیزات داخل آن می کنیم.
این ملزومات شامل سرورها، سوییچ ها، روترها، تجهیزات امنیتی و سایر تجهیزات است.
انجام تنظیمات و امور نرم افزاری اتاق سرور
پس از اتمام نهایی اتاق سرور و چینش تجهیزات نوبت به امور نرم افزاری و تنظیمات می رسد.
امور نرم افزاری در اجرای اتاق سرور شامل تنظیمات روتر ها و سوییچ ها، نصب سیستم های عامل، راه اندازی سرویس های مورد نیاز، نصب نرم افزار های لازم، راه اندازی سیستم پشتیبان گیری و تنظیمات سایر ادوات می باشد.
تنظیمات روتر ها وسوییچ ها
روتر ها و سوییچ ها در اتاق سرور وظیفه برقراری ارتباط بین سرور ها با هم و سایر تجهیزات و با بیرون از اتاق سرور را بر عهده دارند.
در راه اندازی اتاق سرور این ارتباطات بسیار مهم بوده و در صورت قطعی یا کانفیگ اشتباه کل مجموعه دچار اختلال می گردد.
نصب سیستم های عامل و سرویس ها
سیستم های عامل بر حسب سرویس های مورد نیاز و نرم افزار های مورد نصب انتخاب می شوند.
همواره از آخرین نسخه سیستم عامل استاده می کنیم.
در هر بروز رسانی مشکلات زیادی مرتفع شده و همچنین امکانات زیاد دیگری به آن افزوده می گردد.
در راه اندازی اتاق سرور سیستم های عامل بر روی سرور ها نصب شده و در صورت لزوم مجازی سازی انجام می گیرد.
این امر سبب کاهش هزینه خرید سرور و صرفه جویی در فضا می گردد.
سرویس های مورد نیاز بر روی سرور ها راه اندازی می شود و تنظیمات انجام می گیرد.
سیستم پشتیبان گیری
یادمان باشد با تجهیزات الکترونیکی سرو کار داریم.
در راه اندازی اتاق سرور با رعایت استاندارد ها احتمال حادثه را کم می کنیم ولی به صفر نمی رسد.
ممکن است دستگاهی خراب شده یا سیستم عاملی دچار مشکل گردد.
برای کاهش بیشتر احتمال از بین رفتن اطلاعات از سیستم پشتیبان گیری کمک می گیریم.
سیستم پشتیبان گیری متناسب با اطلاعات طراحی و اجرا می گردد.
تهیه نقشه و مستندات سخت افزارها
از موارد مهم در راه اندازی اتاق سرور ایجاد نقشه و داکیومنت از تمامی تجهیزات و لوازم اتاق است.
نقشه های کلیه امور انجام شده در اتاق می بایست با نرم افزار در فایل های جداگانه تهیه شود.
این اسناد هم به صورت نرم افزاری و هم پرینت شده در یک پوشه ایجاد شده و تحویل می گردد.
لیست کامل تجهیزات هم باید تهیه شود.
سرورها با مشخصات فیزیکی و نقشه کامل شبکه و ارتباطات نیز باید در دسترس باشد.
این موارد برای رفع مشکلات آتی ضروری است.
تهیه نقشه و مستندات نرم افزاری
این قسمت نیز نیاز به داشتن داکیومنت دارد.
نرم افزارهای مورد استفاده چه چیز های هستند.
هر چند وقت یکبار نیاز به آپدیت دارند. نگهداری آنها با چه کسی است.
سورس نرم افزار ها همگی در دسترس باشد تا در صورت نیاز به سرعت قابل نصب باشد.
تست اتاق سرور
اتاق سرور قبل از راه اندازی باید تحت تست قرار بگیرد.
سیستم های برق و تابلو روشن شده و از صحت عملکرد آن مطمئن شد.
سیستم سرمایش آزمایش تا سرمای مورد نیاز اتاق را تامین نماید.
کابل های شبکه همگی مورد تست فلوک باید قرار بگیرد.
سیستم اعلام حریق آفلاین تست شده و از صحت عملکرد آن مطمئن می شویم.
سیستم های روشنایی و سایر موارد نیز آزمایش می شوند.
در نهایت اتاق را بصورت کامل راه اندازی و تحویل می دهیم.
نظر به حساسیت و ارزشمند بودن اطلاعات در راه اندازی اتاق سرور و دیتا سنتر از تجهیزات و نیروهای اجرایی ناکارآمد استفاده نکنید.
بسیار مجموعه ها بوده اند که پس از از بین رفتن اطلاعات اقدام به استاندارد سازی اتاق کرده اند.
هزینه ساخت اتاق سرور را در نهایت انجام داده ولی اطلاعات از بین رفته است.
با رعایت نکات ایمنی و استاندارد ها از اتاق پایدار سرور لذت ببریم.
کابل کشی ساخت یافته
کابل کشی ساخت یافته عبارت از است اجرای زیر ساخت شبکه کابلی با رعایت اصول و استانداردهای تدوین شده.
این امر شامل کابل کشی و نصب اتصالات و پریز ها و ادوات انتهایی کابل ها است.
اجرای کابل کشی ساخت یافته به جهت برقراری ارتباطات کابلی در یک مجموعه، اتاق سرور و دیتا سنتر می باشد.
مزایای کابل کشی ساخت یافته
پایداری سیستم:
در کابل کشی ساخت یافته تمامی موازین و استاندارد ها رعایت می شود.
همچنین برند و تجهیزات با کیفیت به کار برده می شود.
بنابراین مشکلی در این قسمت بوجود نیامده و سیستم به بهترین شکل ممکن به کار خود ادامه می دهد.
سازگاری:
سیستم با توجه به اینکه از اصول استاندارد پیروی نموده به برند خاصی وابستگی ندارد.
بدین معنی که با تمامی تجهیزات سازگاری کامل دارد.
این سیستم با تجهیزات اکتیو و پسیو و سخت افزاری و نرم افزاری مختلف در تعامل کامل است.
توسعه پذیری:
در سیستم کابل کشی ساخت یافته امکان گسترش در آینده دیده می شود.
در هر زمان که قصد گسترش و افزایش تجهیزات را داشته باشید این امر میسر می باشد.
ایجاد تغییرات آسان: در صورتی که قصد جابجایی یا تغییرات در سیستم را داشته باشید موارد مورد نیاز از قبل دیده ایم.
عیب یابی آسان:
همه چیز مشخص و لیبل گذاری شده است و نظم را در سیستم پیاده کرده ایم.
از پراکندگی و شلوغی در کابل کشی ساخت یافته خبر نیست.
هر زمان دچار مشکل مشکل شوید محل ایراد به راحتی در دسترس است.
وجود مستندات: تمامی نود ها و کابل ها دارای نقشه و مستندات می باشد.
رفع مشکل بدون قطعی:
با توجه به تفکیک عناصر و مرتب بودن آنها در صورت خرابی باعث درگیر کردن سایر قسمت ها نمی شویم.
اجرای کابل کشی ساخت یافته
برای اجرای سیستم کابل کشی ساخت یافته استانداردهای زیادی تدوین شده است.
برای اجرای صحیح مراحل زیر را پیاده سازی می کنیم.
طراحی:
ابتدا طرح کاملی از کابل کشی اتاق سرور و دیتا سنتر تهیه می کنیم.
همه چیز را در طراحی می بینیم.
این طرح بصورت نقشه در آمده و در اختیار نیروهای فنی قرار داده می شود.
انتخاب کابل و متعلقات مناسب:
با توجه به سرعت مورد نیاز و دیدی به آینده کابل و متعلقات را انتخاب می کنیم.
کابل در چه Category قرار می گیرد.
برای مثال Cat6 یا Cat7 می باشد.
برند را نیز مد نظر قرار می دهیم. از برند های معتبر و ارجینال استفاده می کنیم.
کابل های صاحب نام ولی غیر ارجینال باعث افت سرعت و قطعی در سایت می گردد.
قبل از خرید تکه 90 متری از کابل گرفته و تست می کنیم.
کابل کشی:
در کابل کشی از استاندارد ها پیروی می کنیم. زاویه خمش کابل ها را به درستی انجام می دهیم.
حداکثر طول کابل را مطابق استاندارد و کاتالوگ ارایه شده سازنده در نظر می گیریم.
فاصله مجاز از کابل برق و سایر تجهیزات دارای فلوی مغناطیسی را رعایت می کنیم.
مراقب هستیم کابل ها دچار له شدگی و پارگی نگردند.
کابل ها در دسته های مشخص و لیبل گذاری می شوند.
از به هم پیچیدن کابل ها اجتناب می کنیم.
پریز های شبکه Outlet:
انتهای کابل ها در سمت کاربر می بایست وارد پریز شده و مستقیم سوکت گذاری نشود.
پریز را مطابق شرایط اجرا در نظر می گیریم.
این پریز می تواند روکار، توکار یا روی ترانک باشد.
پشت پریز فضای کافی لحاظ می کنیم.
در غیر اینصورت کابل دچار شکستگی شده و تحت فشار قرار می گیرد.
تمامی پریز ها مطابق نقشه شماره گذاری می شود.
پچ پنل Patch Panel:
سربندی پچ پنل مطابق نقشه و با نظم و ترتیب است.
اتصالات در کیستون ها باید به درستی انجام شده و از لخت کردن زیادی کابل و پارگی دوری کنیم.
تمامی کیستون ها در پچ پنل شماره گذاری می شود.
ترانک:
در صورت اجرای کابل کشی روکار از ترانک استفاده می کنیم.
ترانک جهت منظم کردن کابل کشی و جلوگیری از آسیب رسیدن به کابل ها نصب می گردد.
برای زوایا و اتصالات از قطعات ساخته شده استفاده می کنیم.
سینی کابل:
در مسیر های روی سقف و زیر کف کاذب از سینی کابل و لدر استفاده می کنیم.
این سینی گذاری با رعایت اصول و استفاده از قطعات مناسب انجام می پذیرد.
اتصالات فیبر نوری:
فیبر نوری در پچ پنل مخصوص به خود وارد می شود. فیوژن انتهای رشته ها با تجهیزات با کیفیت و متخصصین مجرب انجام می شود تا دچار افت کیفیت نگردیم.
آرایش رک:
تمامی ادوات در رک مطابق نقشه از پیش تعیین شده چیده می شوند.
کابل ها به صورت منظم و دسته بندی شده وارد رک می شوند.
مقداری کابل اضافه برای جابجایی یا خطای احتمالی در نظر می گیریم.
ادوات و تجهیزات در محل خود به صورت منظم پیچ می شوند.
استاندارد های مرتبط با کابل کشی ساخت یافته
استانداردهای تدوین شده برای کابل کشی ساخت یافته توسط سازمان های TIA ،ISO/IEC و CELENEC تدوین می شوند.
استاندارد ANSI/TIA-568.0-D: اصول عمومی کابل کشی استاندارد محل مشتری. تدوین شده در 2015
استاندارد ANSI/TIA-568.1-D: استاندارد زیر ساخت ساختمان های تجاری. 2015
استاندارد ANSI/TIA-568-C.2: استاندارد کابل کشی زوج سیم به هم تابیده و قطعات. 2009
استاندارد ANSI/TIA-568-C.3: استاندارد کابل کشی فیبر نوری و قطعات. 2008
استاندارد ANSI/TIA-569-B: استاندارد ساختمان های تجاری برای مسیر های مخابراتی. 2009
استاندارد ANSI/TIA/EIA-606-A-2002: استاندارد های مدیریتی برای زیر ساخت تجاری ارتباطات
جهت مشاهده فیلم های دوره های دیتا سنتر فراز نتورک بر روی این لینک کلیک نمایید.
جدیدترین اخبار ثبت نام کلاس های انلاین مجموعه فراز نتورک را در صفحات اجتماعی دنبال کنید.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.