یونیت دندانپزشکی و اجزای آن (2)
در ادامه به بخش های دیگر یونیت می پردازیم.
۶) سیستم ساکشن :یونیت دندانپزشکی باید جهت جلوگیری از اتلاف وقت و دید کافی در محیط دهان، دارای سیستم مکنده خوب باشد.
بیشترین ساکشن های موجود در یونیت ها به صورت سیستم مکش توسط سه راهی ساکشن صورت می گیرد بطوری که با انحراف آب از مسیرش و ورود به فاضلاب باعث ایجاد خلاء در مسیر شده و عمل مکش صورت می گیرد.
۱. بزاق کش (Saliva Ejector)، این سیستم با آب یا هوا کار می کند. دارای مکش نسبتاً ضعیف می باشد و برای مکش بزاق بکار می رود ولی برای کشیدن خون و بزاق غلیظ و مایعات چرکی مناسب نمی باشد. هرچه فشار آب یا هوا بیشتر باشد، ساکشن هم بهتر کار خواهد کرد و سیستم آن به اینصورت است که آب از قطعه ای به نام (جت – پمپ) عبور می کند و خلاء ایجاد شده عمل ساکشن را انجام می دهد.
۲. ساکشن مرکزی، این دستگاه مانند جاروبرقی عمل می کند و قدرت مکش آن بین 10 تا 15 برابر ساکشن های معمولی می باشد. جریان هوا با سرعت 150 تا 200 کیلومتر در ساعت عبور می کند و قدرت مکندگی آن حدود 50 لیتر آب در دقیقه می باشد و مواد جامد و مایع از فاصله 10 تا 15 میلی متری دهانه سرساکشن مکیده می شود. این فاصله در ساکشن پرتابل بین 3 تا 5 میلی متر می باشد.
۳. جداکننده آمالگام (Amalgam Separator)، اکثر یونیت ها فاقد این مهم می باشند و آمالگام به فاضلاب وارد شده که علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی، مسیر فاضلاب را نیز مسدود می نماید. لازم به ذکر است که بعد از هر مریض یک یا دو لیوان آب به منظور تمیز شدن مسیر لوله ساکشن تا فاضلاب، ساکشن گردد.
جداکنندههای آمالگام که اساساً به آنها جداکننده مواد جامد گفته میشود، بر سر راه لوله مکش اصلی نصب میشوند و با استفاده از نیروی جاذبه، تمام مواد جامد را پیش از آنکه وارد فاضلاب شوند جمع میکنند. البته لولهکشی استاندارد یک مطب دندانپزشکی، دارای یک فیلتر برای هر یونیت و یک فیلتر برای پمپ مکش مرکزی است که این فیلترها، در مجموع تقریباً ۷۸ درصد تکههای آمالگام را جمع میکنند.
۷) کنترل بلوک: واحدی است که عمل تقسیم و قطع و وصل و انتقال آب و هوا به اینتسرومنتهای دندانپزشکی را بر عهده دارد و از مهمترین اجزای تابلت یونیت می باشد. سیستم کنترل بلوک کاملاً بصورت پنوماتیکی است. که البته در داخل یونیت، شیرهای پنوماتیکی، ایرسوئیچ ها و جعبه های تقسیم مختلف وجود دارند.
در رایج ترین نوع یونیت ها با فشار دادن پدال شیر پنوماتیک آب را به کنترل بلوک رسانده و با برداشتن اینسترومنت از سر جایش ایرسوئیچ، هوای پشت دیافراگم کنترل بلوک را آزاد کرده و باعث راه افتادن اینسترومنت مربوطه خواهد شد. البته در برخی از سیستم ها از کنترل بلوک استفاده نمی شود. همچنین در برخی از دستگاه های الکترونیکی از شیر برقی، میکرو سوئیچ و سوئیچ فشاری (Pressure switch) استفاده می شود.
۸) جعبه جانبی یونیت: قسمت اصلی یک یونیت باکس جانبی آن است که در داخل آن عموماً بزاق کش جداکننده آمالگام و منبع ذخیره آب قرار دارند. همچنین در انواع قدیمیتر یونیت بوسترهایی برای رگلاژ فشار هوا درایو توربینها و آنگلها در این قسمت قرار داده میشود. همچنین برد تغذیه و رگلاتور ولتاژ چراغ دندانپزشکی و برد تابلت در این قسمت قرار دارد. منبع ذخیره آب 3 کاربرد اصلی دارد که عبارت است از:
۱. استفاده به عنوان آب ذخیره در مواقع قطع آب
۲. استفاده از سرم فیزیولوژیک در مواقع جراحی
۳. استفاده از مواد ضدعفونی کننده جهت شستشو و ضدعفونی شلنگها و مسیر آب.
در داخل باکس یونیت مدار ساکشن و فیلتر آب نیز میتواند قرار داشته باشد. مدار ساکشن یک نوع سه راهی مخصوصی است که با جریان آب یا هوا می تواند یک مکش نسبت به دهان بیمار ایجاد کند. ضمناً در قسمت خروجی مدار ساکشن حتماً باید از یک کلید مخصوص استفاده نمود که ریورز نام دارد. دندانپزشک باید ما بین هر دو بیمار این کلید را زده و با گرفتن محلول ضدعفونی در سرساکشن مانع از ایجاد انسداد در دستگاه شود. دستگاه جدا کننده آمالگام یا همان (Amalgam separator) وسیلهای است که کلیه آمالگام ها را جدا میکند تا مانع از ریخته شدن آن به فاضلاب و گرفتگی فاضلاب گردد و سیستم آن طوری طراحی شده که کلیه آمالگام ها در انتهای ظرف باقی مانده و ته نشین شوند. بزاق کش نیز خون و بزاق و سایر مخلفات داخل دهان بیمار را بیرون میکشد و معمولاً نسبت به ساکشن جراحی از قدرت مکش کمتری برخوردار است. در صورت نیاز میتوانیم ابزار optional دیگری نیز در داخل باکس یونیت یا همان جعبه کنترل یونیت قرار دهیم. در داخل این باکس یک شیر یک قلو قرار دارد که آب را به کاسه کراشوار، دوش آب لیوان و در صورت نیاز به مدار ساکشن آبی می رساند.
۹) قطعات دستی یا هندپیس: قطعات چرخشی هستند که به منظور بریدن، تمیز کردن و صیقل دادن دندان ها استفاده می شوند. راه اندازی هندپیس ها ممکن است از طریق سیستم راه انداز پنوماتیک، تسمه ای یا الکتریکی صورت گیرد. این قطعات بر اساس سرعت چرخششان به دو دسته سرعت پایین و بالا تقسیم می شوند:
– هندپیس های سرعت پایین: این قطعه دارای سرعت چرخش کمی می باشد و سرعت آن از طریق دسته هندپیس کم نمی شود معمولاً سرعت آن نزدیک به 20000دور در دقیقه می باشد. از این نوع می توان از ایرموتورها نام برد.
– هندپیس های سرعت بالا: این قطعات با سرعت های بالاتر از 100000دور در دقیقه می چرخند از جمله توربین ها. توربین ها شامل سر دوکی شکل، مته، پروانه، نگهدارنده و اورینگ ها می باشند.
– رابط های هندپیس: رابط ها، آب و هوا مورد نیاز برای هندپیس ها را انتقال می دهند. بطور کلی این رابط ها می توانند دو، سه یا چهار مسیر داشته باشند. در نوع چهار مسیره، یک مسیر برای هوا راه اندازی هندپیس، یک مسیر برای رساندن هوا به سطح دندان و خنک نمودن آن و مسیر سوم برای آب و مسیر چهارم برای تخلیه هوا می باشد. برخی اوقات ممکن است رابط های پنج مسیره نیز دیده شوند که مسیر پنجم مربوط به فیبرهای نوری می باشد. انواع جدید هندپیس ها، با شش پین نیز موجود می باشند که اتصال الکتریکی برای لامپ فیبر نوری را فراهم می آورند.
۱۰) سیستم هوای فشرده دستگاه: هوای فشرده پس از کمپرسور وارد فیلتر رگلاتور که در قسمت جلو صندلی قرار گرفته است میشود و پس از عبور از فیلتر رگلاتور، هوای خشک با فشار تنظیم شدهای که بسته به نوع یونیت و اینسترومنتهای به کار رفته متغیر است وارد سیستم یونیت میگردد. معمولاً از سیستم یونیت سه انشعاب به ترتیب جهت هوای دستیار، سیستم کنترل یونیت و هوای سرنگ تابلت خارج میشود.
به دلیل فرسایش قطعات مکانیکی موجود در یونیت های دندان پزشکی بر اثر رطوبت می توان از فیلتر های مخصوص قبل از ورودی هوا به یونیت نیز استفاده کرد.
۱۱) Floor box: در داخل floor box که در زیر صندلی قرار گرفته قسمتهای مختلفی وجود دارد که عبارتند از:
– Input power: برق ورودی یونیتها در ایران 50/220 هرتز یا همان برق شهر است. همچنین رگلاتورها لایت کیور، فایبراپتیک، موتورها و … در این قسمت قرار دارد.
– رگلاتور فشار: فشار آب و هوا برای راهاندازی اینسترومنتهای مختلف در این قسمت وجود دارد بر روی آنها گیجی وجود دارد که نشان دهنده مقدار فشار تنظیم شده میباشد.
– شلنگهای آب و هوا و فاضلاب: معمولاً در زیر فلور باکس و قبل از نصب یونیت به سوراخ به ابعاد مناسب و برروی زمین جهت عبور دادن شلنگهای ورودی آب و هوا و شلنگ خروجی فاضلاب و به فواصل مناسب از یکدیگر و از کنار دیوار اتاق تعبیه میگردد و در واقع تغذیه آب و هوای کل سیستم از این قسمت صورت میگیرد. بنابراین قبل از نصب هر یونیت باید نقشه نصب آن یونیت دقیقاً طراحی شود تا بعدها مشکلی پیش نیاید.
۱۳) Foot control (پدال پایی): کلیه حرکات صندلی و راهاندازی اینسترومنتها را میتوان با فوت کنترل یا همان پدال پا نیز انجام داد. بعضی از پدالها الکتریکی و برخی که معمولاً قدیمیتر هستند پنوماتیکی میباشند و معمولاً دارای یک وزنه برای حفظ تعادل و یک دسته برای کنترل حرکات صندلی و یک سری دکمه جهت راهاندازی اینسترومنتها میباشند.
۱۴) صندلی: صندلی دندانپزشکی باید قدرت و توان کافی جهت تحمل وزن بیمار را در حین جابجایی و توقف داشته باشد. از نظر ساختار و فیزیک تولید صندلی ها، در سه تایپ Z – X – U یا I تقسیم بندی می شوند. بیشتر کارخانجات به دلیل آسان بودن تولید از روش اول استفاده می کنند. بعضی از کارخانجات نیز به این دلیل که قدرت و استحکام صندلی در نوع دوم بیشتر است از این فیزیک برای تولید استفاده می کنند.
اجزای اصلی صندلی عبارتند از:
– شاسی صندلی: سازه اصلی صندلی دندانپزشکی شاسی آن میباشد که از سه قسمت فوقانی، میانی و تحتانی تشکیل میشود. این سه قسمت توسط لولاهای فولادی و بوشهای برنزی نسبت به یکدیگر حرکات تاشونده و عاری از لرزش دارند. فریم تحتانی و میانی نیز توسط یک فنر کشش بسیار قوی با یکدیگر مرتبط بوده و مکانیسم آن به گونهای می باشد که شاسی همواره در بالاترین ارتفاع خود قرار داشته باشد. این موضوع ایمنی صندلی را در هنگام ایجاد اختلال در کارکرد موتور تغییر ارتفاع به شکل قابل ملاحظهای افزایش میدهد.
– پشتی صندلی (Backrest): پشتی صندلی دندانپزشکی از جنس معمولاً فایبرگلاس و به صورت یکپارچه میباشد. پشتی صندلی توسط یک موتور که به موتور تغییر زاویه پشتی معروف است جابجا میشود. روی پشتی از پارچه های قابل شستشو و غیرقابل اشتعال استفاده شده و همچنین سطح خارجی آن دارای انحناء و خطوط مشخصی است که از نظر ارگونومی با فیزیک بدن کاملاً متناسب و مساعد میباشد.
– تشک صندلی (Seat): معمولاً جنس روکش تشک و پشتی از چرم مخصوص است و همچنین تشک صندلی را برای دسترسی به قسمت داخلی صندلی میتوان از آن جدا نمود.
– زیر سری (Headrest): در طراحی زیر سری تلاش میشود تا در حین کار لرزش آن حداقل باشد. زیر سری های دندانپزشکی دارای 3 درجه آزادی: تغییر ارتفاع، تغییر زاویه زیرسری و تغییر زاویه زیر گردن میباشند.
– زیر دستی (Armrest): زیر دستی صندلی دندانپزشکی نیز در قسمت چپ دستگاه نصب میگردد تا بیمار بتواند از قسمت راست به راحتی در روی صندلی قرار گیرد.
حرکات صندلی برحسب نوع یونیت به سه صورت کنترل میشود:
۱. صندلی مکانیکی
۲. صندلی نیمه هیدرولیکی
۳. صندلی الکترومکانیکی (گیربکسی و یا پیچی، Screw lift)
امروزه اکثر یونیت های دندانپزشکی از مدل سوم استفاده می کنند.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.