آشنایی با ترانزیستورها و انواع آنها

آشنایی با ترانزیستورها و انواع آنها

ترانزیستور کارش سوئیچینگ و همچنین تقویت سیگنال در مدارت هستش و کار دیود شاتکی هم کلید زنی سریع در مدارات هستش

این قطعات از نظر ظاهری به هم شبیه هستند تست شون هم شبیه هم هستش

مولتی متر را در رنج بیزر قرار می دهیم و پایه های ترانزیستور را تست می کنیم در صورت شنیده شدن صدای بوق از سه پایه و یا دو پایه آن قطعه نشان از اتصال کوتاه دارد  و در غیر این صورت تا درصد زیادی ترانزیستور سالم است.

قطعاتی مانند خازن و یا مقاومت ها که تست آنها در مدارات به مراتب راحت تر از قطعاتی مانند دیودها و  ترانزیستور ها هستش و  به دلیل این که کمتر از قطعات دیگر تاثیر پذیری دارند ، می توان به اطلاعاتی که در تست نشان می دهند اطمینان کرد و سالم و یا ناسالم بودن شان را تشخیص داد.

ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮرها را از دو ﻧـﻮع  ﻧﻴﻤﻪ هادﯼ ﺑﺎ ﻧﺎم سیلیسیوم و ژرﻣﺎﻧﻴﻮم می سازند

ﻋﻤﻮﻣﺎ در ﯾﮏ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ، ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر هـﺎ را ﺑـﻪ دو دﺳـﺘﻪ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴـﺘﻮر هـﺎﯼBJT  و FET ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ . ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر هاﯼ BJT ﺑـﺎ ﻧـﺎم ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴـﺘﻮر هـﺎﯼ ﭘﻴﻮﻧـﺪ دو ﻗﻄﺒـﯽ و ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴـﺘﻮر هـﺎﯼFET  ﺑـﺎ نام ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر هاﯼ اﺛﺮ ﻣﻴﺪان می شناسند

ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴــﺘﻮر را ﺑــﺎ دو دﯾــﻮد ﻣــﺪل ﺳـﺎزﯼ ﻣــﯽ ﮐﻨﻨــﺪ از اﯾــﻦ ﻣــﺪل ﺑــﺮاﯼ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﺳــﺎﻟﻢ ﺑــﻮدن ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴــﺘﻮر اﺳــﺘﻔﺎدﻩ ﻣــﯽ ﮐﻨﻨﺪ

ﮐﺎرﺑﺮد :

ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر ﻫﻢ در ﻣﺪارات آﻧﺎﻟﻮگ و ﻫﻢ در ﻣﺪارات دﯾﺠﯿﺘﺎل ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر وﺳﯿﻌﯽ دارد. در آﻧﺎﻟﻮگ میﺗﻮان از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﯾﺎ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪه وﻟﺘﺎژ (رﮔﻮﻻﺗﻮر) و … اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد. در دﯾﺠﯿﺘﺎل ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي ﻣﺪارﻣﻨﻄﻘﯽ ، ﺣﺎﻓﻈﻪ ، ﺳﻮﺋﯿﭻ ﮐﺮدن و … استفاده میﺷﻮد

تست ترانزیستور :

برای تست کردن ترانزیستور مولتی متر را روی رنج دیود- بیزر قرار می دهیم . یکی از پراب ها را به صورت تصادفی روی یک پایه ترانزیستور قرارداده و پراب دیگر را به پایه های دیگر می زنیم . اگر عددی مشاهده نشد ، جای پایه مشترک را تغییر می دهیم . باز هم اگر روی دو پایه دیگر عدد ندیدیم پراب را عوض می کنیم . آنقدر این کار را انجام می دهیم تا وقتی که پراب را روی یک پایه ثابت نگه می داریم . در صورت اتصال پراب دیگر به هر کدام از پایه ها باید عددی روی صفحه مولتی متر دیده شود . در این صورت پایه ای که پراب روی آن ثابت مانده پایه بیس ، پایه ای که عدد کوچکتری نشان می دهد پایه کالکتور و پایه ای که عدد بزرگتر را نشان می دهد پایه امیتر است . حال اگر پراب ثابت مانده روی پایه بیس پراب قرمز یعنی مثبت باشد ، ترانزیستور تیپ منفی یعنی  NPNاست و اگر پراب ثابت مشکی یعنی منفی باشد، ترانزیستور تیپ مثبت یعنی PNP است

در صورتی که داریم پراب ها را جابجا می کنیم عددی مشاهده نشود و یا بوق یکسره بزند ، نشان می دهد که ترانزیستور سوخته است

انواع ترانزیستور :

1 – ترانزیستورهای پیوند دو قطبی BJT

1-1 – PNP

1-2 – NPN

2 – ترانزیستورهای اثر میدان FET

2-1 – JFET این ترانزیستور ها بخاطر اینکه جریان دهی آنها محدود هستش بندرت استفاده می شوند

2-2 – MOSFET – Metal-Oxide Semiconductor Field Effect Transistor

یکی از اساسی ترین مزیت های ماسفت ها نویز کمتر آنها در مدار هستش، در این فت ها ابتدا پایه گیت را پیدا می کنیم ، پایه ای هستش که به دو پایه دیگر در یک جهت راه می دهد معمولا مقاومت بین پایه درین و گیت از مقاومت پایه درین و سورس بیشتر هستش

ترانزیستور

ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر اﺟﺎزه دﻫﯿﺪ ﺑﺎ ﻧﺤﻮه ﮐﺎر آن آﺷﻨﺎ ﺷﻮﯾﻢ. در اﺑﺘﺪا ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺎﺳﻔﺖ MOSFET آﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﭼﻮن در ﻟﭗ ﺗﺎپ زﯾﺎد ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﮐﺮد.

فرض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ 3 ﻣﺨﺰن آب S و G و D داریم.

ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد آب در ﻣﺨﺰن D ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺎﻻ ﻧﺮود ، آب ﺑﻪ ﻣﺨﺰن S جریان ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ.

در واقع ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺪون وﺟﻮد آب در ﻣﺨﺰن G بالا نخواهد رﻓﺖ. ﭘﺲ وﺟﻮد آب در ﻣﺨﺰن G ، ﻣﺎﻧﻊ را ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺮد و ﻫﻤﯿﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ آب از ﻣﺨﺰن D به  مخزن S می شود.

اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺣﺮﮐﺖ آب ، ﻧﺤﻮه ﮐﺎر ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر ﺳﻪ ﭘﺎﯾﻪ دارد.

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﺣﺮﮐﺖ آب ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺷﺮط ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺎﺳﻔﺖ (ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر ﻣﺎﺳﻔﺖ) ، وﺟﻮد وﻟﺘﺎژ در ﭘﺎﯾﻪ G (Gate) اﺳﺖ و اﯾﻦ وﻟﺘﺎژ اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ وﻟﺘﺎژ از (Drain) D  به (Source)  Sﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ.

ﺷﮑﻞ ﻣﺎﺳﻔﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت 8 ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ همان ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎﺳﻔﺖ ﻫﺎي 3 ﭘﺎﯾﻪ را دارد.

ممکن اﺳﺖ ﻣﺎﺳﻔﺘﯽ را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ داﺧﻞ ﯾﮏ ﻣﺎﺳﻔﺖ ، 2 ﻣﺎﺳﻔﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ، در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﺳﻔﺖ دوﺗﺎﯾﯽ Dual MOSFET نامیده ﻣﯽ ﺷﻮد.

اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﺎﺳﻔﺖ

روش 1 : ﻣﺎﺳﻔﺖ را در ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ روي وﺿﻌﯿﺖ ﺑﻮق (ﺑﯿﺰر) ﻗﺮار دارد اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ. دو ﺳﺮ ﭘﺮاب ﻣﻮﻟﺘﯽ متر را روي ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﺳﻔﺖ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﯿﻢ ، از ﻣﺠﻤﻮع 6 اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ، ﯾﮏ ﻗﺮاﺋﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ.

در اﯾﻦ ﺻﻮرت ، ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻮق ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮده و ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺗﺮﺗﯿﺐ زﯾﺮ ، ﭘﺮاب ﻫﺎي ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را بین ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي G ، D ، S ماسفت جابجا می کنیم.

ﻫﻤﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي  Dﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ.

ﻫﻤﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي  Sماﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ.

ﺑﺎ ﺟﺎبجاﯾﯽ ﻣﮑﺎن ﭘﺮاب ﻫﺎي ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ، 6 اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي اﻧﺠﺎم داده اﯾﻢ ، در اﯾﻦ ﺻﻮرت اﮔﺮ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﯾﮏ ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻫﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﻣﺎﺳﻔﺖ اﺳﺖ.

روش 2 : ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﯾﻦ ﻣﺎﺳﻔﺖ 4407 ﯾﺎ 4825 ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. دﯾﺘﺎﺷﯿﺖ ﻣﺎﺳﻔﺖ 4407 را در تصویر مشاهده می کنید.

اﯾﻦ ﻣﺎﺳﻔﺖ اﻏﻠﺐ در ﻣﺪار ﺷﺎرژ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روش ﻗﺒﻞ، ﮐﻪ ﺷﺒﯿﻪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﺎﺳﻔﺖ 3 ﭘﺎﯾﻪ ﻋﺎدي اﺳﺖ، روش آﺳﺎن دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

1. ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻮق ﯾﺎ ﺑﯿﺰر ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ.
2. ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ (ﻣﺜﺒﺖ) را روي ﭘﺎﯾﻪ D (درﯾﻦ) و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ (ﻣﻨﻔﯽ) را روي ﭘﺎﯾﻪS (سورس) ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﯿﻢ. ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻗﻄﻌﯽOpen وﺟﻮد دارد.
3. ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را رويG و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را رويS قرار ﻣﯽ دهیم.
4. دوﺑﺎره ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را رويD و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را رويS قرار ﻣﯽ دهیم. می ﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﺗﺼﺎﻟﯽShort  وﺟﻮد دارد و ﺻﺪاي ﺑﻮق از ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺷﻨﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد.
5. ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﻤﯽ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎيS وG را ﺑﻪ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط ﻣﯽ دﻫﯿﻢ.
6. دوﺑﺎره ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﻤﺎره 4 را ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ، ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻗﻄﻌﯽOpen وﺟﻮد دارد.
7. اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺒﻞ ﺑﺎﺷﺪ ، ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﻣﺎﺳﻔﺖ اﺳﺖ.

ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﺳﻔﺖ از ﻧﻮع ﻣﺎﺳﻔﺖ دوﺗﺎﯾﯽ Dual MOSFET باشد ، ﺑﺎﯾﺪ ﻫﺮ ﻣﺎﺳﻔﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ تست ﺷﻮد.

کار ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺎﺳﻔﺖ اول ﺷﺮوع ﮐﺮده و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ آﻧﻬﺎ را تست ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ . ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﺳﻔﺖ اول ماﻧﻨﺪ زﯾﺮ اﺳﺖ:

1. ﮔﯿﺖG1 ، ﭘﺎﯾﻪ 2
2. درﯾﻦ D1 ، ﭘﺎﯾﻪ 7
3. ﺳﻮرسS1 ، ﭘﺎﯾﻪ 1

اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻫﺎ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﺎن روﺷﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﺳﻔﺖ ﻫﺎي ﻋﺎدي را تست ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ، اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﯿﻢ

از ﻣﺠﻤﻮع 6 تست ، ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻗﺮاﺋﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ.

و  در ﻣﻮرد ﻣﺎﺳﻔﺖ دوم

1. ﮔﯿﺖ G2 ، ﭘﺎﯾﻪ ﺷﻤﺎره 4
2. درین D2 ، ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﺷﻤﺎره 5 و 6
3. ﺳﻮرسS2 ، ﭘﺎﯾﻪ ﺷﻤﺎره 3

روش تست ﻣﺎﺳﻔﺖ دوم ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ روش تست ﻣﺎﺳﻔﺖ اول ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﺧﺮاﺑﯽ در ﯾﮑﯽ از ﻣﺎﺳﻔﺖ ﻫﺎي دوﺗﺎﯾﯽDual MOSFET  ، ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻞ ﻣﺎﺳﻔﺖ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺷﻮد.

نوع دﯾﮕﺮي از ﻣﺎﺳﻔﺖ Dual MOSFET : در اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﺳﻔﺖ ، ﺳﻮرس Source ماسفت اول ﺑﺎ درﯾﻦDrain  ماسفت دوم ارﺗﺒﺎط دارد ، ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در تصویر مشاهده می کنید.

ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺎﺳﻔﺖ ﻫﺎ در ﻟﭗ ﺗﺎپ و ﮔﺴﺘﺮش آن در ﻣﺪارﻫﺎي رﮔﻮﻻﺗﻮر وﻟﺘﺎژ ﻣﺨﺘﻠﻒ ، در ﻣﺪارﻫﺎی از ﻧﻮع ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺧﻄﯽ ﯾﺎ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺳﻮﺋﯿﭽﯿﻨﮓ (SMPS) کاربرد دارند.

آﺷﻨﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ تست و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﺎﺳﻔﺖها در داﺧﻞ ﯾﺎ ﺧﺎرج از ﻣﺪار و اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﻋﺪم ﺟﻮد اﺗﺼﺎﻟﯽ (Short) در آن ﺿﺮوري اﺳﺖ.

اﺗﺼﺎﻟﯽ ﻣﺎﺳﻔﺖ در ﺑﺮد ﻟﭗ ﺗﺎپ ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ. ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﺮاﺑﯽ ﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﺗﻐﺬﯾﻪ (ﭘﺎور) و ﺧﺮاﺑﯽ ﻣﺪار ﺷﺎرژ در ﻟﭗ ﺗﺎپ ، ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد اﯾﺮاد در ﻣﺎﺳﻔﺖ ﻫﺎ می باشد.

جهت مشاهده دوره های آموزشی بر روی این لینک کلیک نمایید.

جدیدترین اخبار مجموعه فرازنتورک را در این صفحه اجتماعی دنبال کنید.