آموزش تعمیر منبع تغذیه (پاور) قسمت سوم
آموزش تعمیر منبع تغذیه (پاور) قسمت سوم
راه های تشخیص سوختگی مقاومت : از روي رنگ مقاومت مي توان تشخیص داد مقاومت سالم است یا سوخته یعني اگر مقاومت تغییر رنگ داده باشد سوخته است. بوسیله تست بوق مي توان تشخیص داد که مقاومت سالم است یا سوخته است،
با قرار دادن سلکتور مولتي متر روي بازر و اتصال پراب ها قرمز و منفی به دو سر مقاومت اگر مولتی متر بوق زد یعني مقاومت خراب است. در حالت سوخته مقاومت بصورت یک اتصال کوتاه عمل مي کند. مقاومت ها در پاور ساپلای اکثرا کیلو اهم هستند.
انواع ترانس
ترانس کاهنده : ترانسی است که ولتاژ را کم کرده و در عوض جریان را می تواند بیشتر کند که آن هم به نوع سیم پیچی آن بستگی دارد.
ترانس افزاینده : به ترانسی گفته می شود که باعث افزایش ولتاژ و کاهش جریان می شود و در تلوزیون ها کاربرد زیادی دارد.
ساختمان ترانسفورماتور : یک ترانسفورماتور تشکیل شده از دو سیم پیچ که در مقابل یکدیگرقرار دارند و هیچ اتصالی به یکدیگر نداشته و فقط اثر القایی بر روی یکدیگر دارند ، به یک طرف سیم پیچ که ولتاژ را اعمال می کنیم طرف اولیه و به طرف دیگر طرف ثانویه می گویند.
فهمیدن جریان ترانس از ظاهر آن : به طور کلی هر چه وزن یک ترانس زیادتر و در مقابل حجم آن بیشتر و سیم آن ظخیم تر باشد آمپر بالاتری دارد
طریقه تست کردن ترانس : دو سر اهم متر را به دو سر اولیه ترانس و سپس به دو سر ثانویه ترانس می زنیم و باید عقربه اهم متر در هر دو مرحله حرکت کند و اهمی کم را نشان دهد در غیر این صورت اگر اهم کاملا صفر (اتصال کوتاه ) و یا بی نهایت (قطع ) را نشان دهد ترانس معیوب است . در ضمن پایه های سیم پیچ اولیه نسبت به ثانویه باید اهم بی نهایت را نشان دهند.
طریقه تعمیر کردن ترانس (بهتر است تعویض شود تا تعمیر شود در هنگام خراب شدن نوار دور آن می سوزد) در بیشتر ترانس ها معمولا فقط سیم رابط بین سیم پیچ و سیم خروجی که ما با آن سرو کار داریم قطع می شود و فقط کافیست نوار روی سیم پیچ را به آهستگی کنار بزنیم به طوری که سیم پیچ صدمه نبیند و سپس هر سیمی که قطعی دارد را مجددا وصل نماییم. (البته این کار برای تعمیر توصیه نمی شود)
در بین چوک ها یک IC چهار پایه وجود دارد به نام اپتوکوپلر ( Opt coupler )
آثار خرابی اپتوکوپلر در پاور ساپلای :
اگر سه ولتاژ اصلی ١٢ ، ٥ و ٣.٣ ولت را نداشتیم. و در هیچ یک از کابل های زرد و نارنجی و قرمز هیچ گونه ولتاژی نبود. خرابی مربوط به اپتوکوپلر می باشد.
ولی اگر فقط یک ولتاژ را نداشتیم مثلا فقط ولتاژ ١٢ ولت را در تمامی کابل های زرد نداشتیم یا فقط ولتاژ ٥ ولت را در تمامی کابل های قرمز نداشتیم خرابی مربوط به ترانس های چوک است.
اگر ترانس های چوک خراب شوند : تعمیر پاور ساپلای فایده نداره زیرا نمی توانیم همانند شماره فنی ترانس را در بازار پیدا کنیم و حتی اگر ترانسی پیدا کنیم که پایه های آن مانند ترانس اولیه باشد با توجه به این که سیم پیچی دور ترانس ها با هم تفاوت دارد پاور ساپلای دچار نویز و نوسان برق می شود.
نکته : چنانچه اپتوکوپلر خراب شود باید با توجه به شماره فنی آن اپتوکوپلر جدید را جایگذاری کرد معمولا از پاور های خراب می توان استفاده کرد و آرشیوی از قطعات را تهیه کرد معمولا شماره اپتوکوپلر ها در پاور های مختلف یکسان است
در برخی از مدارات پاور ساپلای ممکن هستش ما ترانس چوک ٣.٣ ولت را نداشته باشیم و در واقع شرکت سازنده به جای این که از یک عدد ترانس ٣.٣ ولت استفاده کرده باشد از ٣ عدد اپتوکوپلر استفاده کرده باشد تا ولتاژ٣.٣ ولت را برای پاور ساپلای تامین کند.
عناصر اصلی مدار سوئیچینگ
از ترانزیستورها در پاور برای عملیات سوئیچینگ استفاده می کنیم. معمولاً سه تا ترانزیستور سوئیچینگ و بر روی هیت سینک داریم. از هیت سینک بخاطر اینکه توان این ترانزیستورها و دیودها بسیار بالا است. تلفات گرمایی بسیار زیادی خواهند داشت از همین جهت باید گرمای تولید شده را به محیط انتقال دهند اگر گرما انتقال داده نشود مسلما در کسری از ثانیه ترانزیستور یا دیود ما خواهد سوخت
بر روی هیت سینک اول ترانزیستورهای سوئیچینگ قرار دارند و بر روی هیت سینک دوم دیودهای شاتکی قرار میگیرند
چرا 3 تا ترانزیستور سوئیچینگ داریم؟ وقتی که پاور رو به برق می زنیم ولتاژ استندبای بر روی سیم سبز وجود دارد؟ یعنی ابتدا پاور باید به حالت آماده به کار باشد تا بعد از استارت پاور با وصل کردن سیم سبز و GND روشن بشود ، برای همین ما باید یک ترانزیستور برای حالت استندبای داشته باشیم تا پاور به حالت آماده به کار باشد دو ترانزیستور دیگر نیز برای ولتاژ های 3.3 ، 5 و ۱۲ ولت هستش، یکی از ترانزیستورها به عنوان درایور برای ترانزیستور اصلی استفاده می شود
نکته : اگر در پاوری شما دو تا ترانزیستور دیدید حتما در جستجوی یک IC دیگر که IC ۸ پایه سوئیچینگ می باشد نیز باشید که این IC سوئیچینگ استند بای می باشد ، وظیفه ترانزیستور سوئیچینگ قطع و وصل کردن یک کلید با سرعت بسیار زیاد و ثابت است. در واقع زمانی که کلید وصل می شود جریان به صورت لحظه ای وارد ترانس شده و دوباره قطع میشود و این روال تا مدت زمان روشن بودن پاور ادامه دارد.
ولتاژ به صورت DC از طریق Vin وارد ترانس T1 میشود با اعمال ولتاژ به پایه گیت ترانزیستور Q1 این ترانزیستور شروع به سوئیچ قطع و وصل می کند که موجب القائی انرژی مغناطیسی در ترانس T1 می شود. با القای انرژی در ترانس ، خروجی آن ولتاژ به صورت AC با فرکانس در حد کیلوهرتز خواهیم داشت. ولتاژ دریافتی از خروجی ترانس توسط دیود شاتکی D1 یکسو می شود و توسط خازنC1 صاف میشود و آماده استفاده میگردد.
بررسی مدارات سوئیچ و مدارات Standby
ترانسفورماتورها فقط در جریانهای AC قادر خواهند بود ولتاژ را القا کنند و در جریان های DC القای انرژی را نخواهیم داشت برای اینکه ما در خروجی ترانسفورماتور T1 ولتاژ دریافت کنیم باید کلید S1 تغییر حالت دهد و قطع و وصل شود یعنی اگر بخواهیم. در خروجی ترانس دائماً ولتاژ داشته باشیم باید دائماً کلید ما قطع و وصل بشود تا در خروجی ترانس ما ولتاژ القا شود.
یک قطعه الکترونیکی زحمت عملیات قطع و وصل کلید به صورت اتوماتیک را برای ما می کشد که آن قطعه همان قلب منبع تغذیه ما یعنی سوئیچینگ هستش که وظیفه اش این هستش که کلید را با سرعت بسیار بالا قطع و وصل کند ، معمولا می تواند یک IC مثل IC VIPER22 یا ترانزیستورهای ماسفت مثل ترانزیستور 2SC4242 یا 2N60 یا غیره باشد.
اگر ترانزیستور Q1به صورت ثابت شروع به سوئیچ کند در خروجی ترانس T1 ولتاژ القا شده خواهیم داشت مقدار ولتاژ القا شده به عوامل مختلفی از جمله سرعت سوئیچ ، مقدار ولتاژ ورودی ، تعداد دور ترانس و غیره بستگی دارد که وارد بحث طراحی آنها نمی شویم.
با شروع به کار کردن ترانزیستور سوئیچینگ ولتاژ در اولیه ترانسفورماتور T1 برقرار شده و در نتیجه آن در ثانویه ترانس ولتاژ القا خواهد شد. اما ولتاژی که در خروجی ترانسفورماتور داریم و ولتاژ DC نیست و یک ولتاژ AC است که هنوز هم قابل استفاده نیست از همین جهت باید این ولتاژ یکسو شود در این مرحله از دیودهای یکسوساز عادی برای یکسوسازی نمی توان استفاده نمود و باید از دیودهای شاتکی و فرکانس بالا استفاده نمود
دوره روشن بودن ترانزیستور : هنگامی که ترانزیستور روشن است از راه سیم پیچ مقاومت بار را تغذیه می کند و چون بسیاری از این جریان در سیم پیچ ذخیره می شود و صرف شارژ خازن می شود ولتاژ سر بار با شیب بسیار کمی بالا می رود ، توجه کنید که در هنگام روشن بودن ترانزیستور ولتاژ مثبت زیادی در سر کاتد دیود ۱ وجود دارد.
دوره خاموش بودن ترانزیستور : پس از خاموش شدن ترانزیستور انرژی ذخیره شده در سیم پیچ به شکل میدان الکترو مغناطیسی دوباره به مدار باز می گردد. ولتاژ دو سر سیم پیچ اکنون وارونه شده و از راه دیود ۱ که اکنون بایاس موافق دارد انرژی ذخیره شده را تا زمان روشن شدن مجدد ترانزیستور در مدار بجریان می اندازد و پس از تمام شدن این انرژی نوبت به خازن می رسد تا در مقاومت بار تخلیه شده و تا هنگام روشن شدن بعدی ترانزیستور جریان مدار را تامین کند
در مدارات پاورهای مورد بحث ما نیز از همین روش برای یکسوسازی استفاده میشود ولی با کمی تفاوت که به بررسی آنها خواهیم پرداخت در پاورهای مورد بحث ما ولتاژ ۳۱۰ ولت ورودی توسط سوئیچ های قدرت سوئیچ شده و به چوک های قدرت اعمال می شود. چوک ها مقدار ولتاژ را به مقدار مورد نیاز ما کاهش و جریان را افزایش میدهد این ولتاژ یک ولتاژ تقریباً مربعی می باشد که باید یکسو و صاف شود.
از ترانزیستورهای درایو برای راه اندازی ترانزیستورهای قدرت که بر روی هیت سینک اول بسته شدند استفاده می شود. برای اینکه ولتاژ را به بیس ترانزیستورهای قدرت اعمال شود. از یک چوک استفاده شده است
نکته : دقت کنید در بعضی مدار ها برای راه اندازی مدار Standby بجای ترانزیستور MOSFET موجود برای ساخت ولتاژ AC فرکانس بالا در مدار سوئیچینگ از یکIC M605 استفاده می شود. IC های داخلی پاور برای عملکرد نیاز به یک ولتاژ DC داخلی دارد که وظیفه روشن کردن IC مدار پاور را بر عهده دارد.
در این مدار برای تامین ولتاژ ٥ ولت باید ولتاژ ٣٠٠ ولت DC خازن های ورودی 1C و 2C را به یک ولتاژ AC با فرکانس بالا تبدیل کنیم (توسط IC M605 در این مدار یا توسط فت IRF موجود در مدار سوئیچینگ) سپس با استفاده از یک ترانس کاهنده ولتاژ ٥ ولتStandby را فراهم کنیم.
ترانس خروجی T1 : وظیفه ساختن ولتاژ های مناسب در مدار خروجی را بر عهده دارد.
IC PWM برای کنترل ترانزیستورهای سوئیچینگ می باشد ، معمولا از IC های PWM استفاده می کنند تا بتوانند زمان روشن و خاموش بودن را به طور دقیق تنظیم نمایند تا مدار ما به پایداری لازم خود برسد. از همین جهت در پاور یک IC ۱۴ پایه وجود دارد که یکی از وظایف مهم آن کنترل عرض پالس تولید شده و اعمال آن به ترانزیستورهای سوئیچینگ می باشد در مدار شکل پایین کنترل پهنای پالس برعهده IC SG6105 می باشد.
در ادامه چند مورد مدار پاور را با هم تحلیل می کنیم
جهت مشاهده دوره های آموزشی بر روی این لینک کلیک نمایید.
جدیدترین اخبار مجموعه فرازنتورک را در این صفحه اجتماعی دنبال کنید.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.